Bugün sizleri düşünmeye davet etmek istediğim konu, acaba Allah bizleri yarattıktan sonra, yaşantımızda tamamen özgür mü bırakıyor, yoksa yaşantımızın bazı evrelerinde, yine bizleri doğruya yönlendirmek, aklımızı başımıza getirmek için, müdahalelerde bulunuyor mu? Gelin bu soruyu birlikte düşünerek, Kur’an dan bir cevap aramaya çalışalım. Önce yaradılış gayemizin ne olduğunu Kur’an dan doğru anlamalıyız ki, Allah ın bizlere yaşantımızda müdahalesi var mı, ya da hangi şartlarda var, onu doğru anlayabilelim.
KUR’AN DAN, ALLAH IN VERDİĞİ BİRÇOK ÖRNEKLERDEN YOLA ÇIKTIĞIMIZDA, BİZLERİ ÖZGÜR İRADEMİZ VE NEFSİMİZLE BAŞ BAŞA BIRAKTIĞINI GÖRÜYORUZ. Fakat Allah özgür bıraktığı kullarını yinede tamamen terk etmeyip, belirli zamanlarda onlara doğru yolu göstermek adına, birçok rehber kitapları, elçileri vasıtası ile ulaştırdığını Kur’an dan anlıyoruz. Kur’an da birçok ayetin sonunda akla, düşünmeye bizleri yönlendirerek, bu konuda ne derece özgür olduğumuzu, onun içinde yaptıklarımızdan sorumlu tutulacağımızı, birçok ayetlerinde bizlerin dikkatini çekiyor.
Örneğin Yunus suresi 100. ayetinde Allah, Akıllarını güzelce kullanmayanları pislik içinde bırakacağı uyarısını yapıyor bizlere. Yine Nisa suresi 31. ayette, Eğer yasaklandığınız büyük günahlardan kaçınırsanız, sizin küçük günahlarınızı örteriz diyerek, bizlerin hareketlerimizde özgür bırakıldığımızı, fakat takip edildiğimizi, izlendiğimizi yine birçok ayetinde açıklamasını yapıyor. Araf suresi 3. ayetinde bizlerin, özgür iradesi ile baş başa olduğumuzu şöyle hatırlatıyor. "Rabbinizden size indirilene uyun; O'nun berisinden bir takım velilerin ardına düşmeyin! Siz ne kadar da az öğüt alıyorsunuz. "
Dikkat ederseniz Allah, yarattığı kullarını sürekli uyarıyor. Çünkü kullarına rehber olsun diye indirdiği kitaplara, bir kısım kulları uymuyor ve kendilerince Veliler edinerek, onların peşi sıra gidiyorlar ki, Yaradan da uyarma gereği duyuyor. Dikkat ederseniz ayetin sonunda, siz ne kadar az öğüt alıyorsunuz, yani sözlerimi çok az dinliyorsunuz diyerek, bizlere kızgınlığını belirtiyor. Bu sözlerden de anlıyoruz ki Allah kullarını, yaşamında vereceği kararlarda, özgür bırakmıştır. Allah bizleri imtihan edeceğini söylüyorsa, imtihanında birinci şartı özgür olmak değil midir zaten? Özgür olmadan yapılan bir imtihan, imtihan olabilir mi? Yine Allah Zühruf suresi 44. ayetinde; "Doğrusu Kur'an, sana ve kavmine bir öğüttür. İleride ondan sorumlu tutulacaksınız " diyorsa, bizlerin özgür iradesi ile sorumlu tutulacağımız bir kitaptan, imtihan olacağımız çok açıktır. Allah Hud suresi 7. ayetinde bizleri imtihan konusunda bakın nasıl uyarır. "ALLAH HANGİNİZİN DAVRANIŞÇA DAHA İYİ OLDUĞUNU TESBİT ETMEK İÇİN, SİZİ İMTİHAN ETMEKTEDİR" sanırım bu bilgi herşeyi çok açık anlatıyor.
Önce araştırdığımız konuyu doğru anlayabilmek için, kendi yaşantımızdan bir örnek verelim. Hepimiz okullarda bir eğitimden geçtik. Kimimiz dersimize çok çalıştık başarılı olduk, zamanımızı iyi değerlendirdik. Kimimizde haylazlık yaptık iyi çalışmadık, istediğimiz başarıyı sağlayamadık. Bakın hepsi özgür irademizle yapılıyor. Okullarda öğretmenlerimiz, bizleri eğitmek için çok çalıştılar ve bizleri çalıştığımız, çaba gösterdiğimiz ölçülerde değerlendirip, imtihanlar yaparak, bir meslek sahibi olmamızı sağladılar. Dikkat ederseniz hepimiz bu çabamızda özgürdük, ama hepimiz farklı makamlara geldik, çalıştığımız çaba gösterdiğimiz ölçüde. Kimimiz güzel lüks evlerde otururken, kimimiz oturacak ev bulmakta bile zorluk çeker durumda olduk.
Şimdide verdiğim son örneğin, tam tersini vermek istiyorum. Allah çok güzel evler, mal, mülk, para verdiyse, acaba bunları yalnız hak ettiğimiz için mi vermiş olabilir? Yoksa tüm bunlar imtihanımızın bir parçası da olabilir mı? Fakir ailede doğan bir çocuk, hangi nedenlerin sonucunda fakir bir ailede doğdu biliyor muyuz? Ya da tam tersine zengin bir ailede doğan bir çocuğun durumu hakkında, sebep sonuç ilişkisini kurabilecek var mı aramızda? Gerçekten bunları bilmemiz, hiç mümkün değil. Allah bolca verip imtihan edeceği gibi, az verip de imtihan edebilir. Bizlere düşen, bilinmeyenler üzerinde değil, bilinenler üzerinde konuşmak, düşünmk olmalıdır. O kadar zengin görürüz, toplumda sevilmez onun bunun hakkını yer. Öyle fakirler görürüz, insanlık örneğidir bizler için. İşte sizlere çok düşündürücü örnekler. Peki, tüm bunların değerlendirmesini yapabiliyor muyuz?
Bakın o kadar farklı, değişik örnekler var ki, hepside birbirinin tam tersi. Hiç birimizde bu gerçeklerin bağlantısını kuramıyoruz. Çünkü elimizde bu konuyu açıklayacak gerekli verilerin hepsi yok. Madem elimizde tüm kanıtlar yok, bizde elimizde olan veriler doğrultusunda düşünmenin ötesine geçmemeliyiz. Kendimizce rivayet bilgilerin etykisiyle, kesin yorumlar yaparak hükümler verirsek, düşüncelerimizin doğruluğu konusunda emin olamayız. Buda bizi yanlışa götürecektir.
Tüm bunlardan yola çıkarak düşündüğümüzde, öyle bir noktaya geliyoruz ki, karşımıza büyük bir soru işareti çıkıyor. Konuyu araştırmaya devam edemiyor ve bu sorunun net cevabını bulamıyoruz. Bu durumda yapmamız gereken, Allah ın bizlere açıklamadığı, detay vermediği şeyleri söylemek konuşmak yerine, apaçık belirttiği, hüküm verdiği, yapmamızı emrettiği şeyler üzerinde durmak ve onların peşi sıra gitmek, bizleri en doğruya ulaştıracaktır. BİLMEDİĞİMİZ, EMİN OLMADIĞIMIZ BİR KONUYU, İSTEDİĞİMİZ KADAR KONUŞALIM, TARTIŞALIM DOĞRU BİR SONUCA ULAŞMAMIZ, ASLA MÜMKÜN OLMAYACAKTIR.
ALLAH BAZI KONULARDA DETAY VERMEYİP AÇIKLAMADIYSA, BİZLERİN BU KONULARDA DOĞRU MUHAKEME YAPAMAYACAĞIMIZI BİLDİĞİ İÇİNDİR. ALLAH GELECEĞİ GÖRDÜĞÜNDEN, YİNE BİZLERİ DOĞRUYA İLETMEK İÇİN, YAŞANTIMIZA YAPTIĞI MÜDAHALELERİN, DEĞERLENDİRMESİNİ DE BİZLER DOĞRU YAPAMAYIZ. Hatırlayınız Allah bir ayetinde, başınıza gelen bir musibet üzücü bir olay, belki sizin için hayırdır der. Yine başınıza gelen bir hayır belki de bilemezsiniz, sizin için şerdir diyerek, bizlere çok önemli bir açıklama yapmıştır. Düşünene, aklını kullanana büyük bir örnektir.
Bizler evlatlarımızı yetiştirirken, onların yaşamlarında doğruyu bulmaları adına, küçük müdahaleler yapmaya, onlara yol göstermeye çalışırız. Ama hepside bir yere kadardır. Çünkü biz anne babalar olarak, ancak onlara tavsiyeler de bulunuruz. Onlar belirli yaştan sonra, özgür iradeleri ile hayatlarını kendi akıl ve nefisleri doğrultusunda yön verirler. Yaradan da bizlere aynısını yapıyor. Tavsiyeler de bulunuyor, uyarıyor. Daha sonrada yaptıklarımızın, yaşantımızın değerlendirmesini yaparak, gerçek adaleti sağlıyor. Yani başımıza gelenler, bizlerin ellerimizle bizzat yaptıklarının sonucudur. Bu dünyada imtihandan geçirildiğimizi de, bakın Kur'an bir ayetinde nasıl hatırlatıyor bizlere.
Ankebut 2: İNSANLAR, İMTİHANDAN GEÇİRİLMEDEN, SADECE "İMAN ETTİK" DEMELERİYLE BIRAKILIVERECEKLERİNİ Mİ SANDILAR?
Sizce de mantıklı değil mi? Bizler yaşantımızda, yani ömrümüzün evrelerinde de, hayatımızı kazanacağımız işimiz, mesleğimiz ile ilgili, sürekli bir imtihan içinde değil miyiz? Okulda öğretmene, ben dersimi çalıştım dediğimizde mi not veriyor sınıfımızı geçiriyordu, yoksa dersimizi çalıştığımızı anlamak için imtihan mı yapıyordu? Allah madem bizleri özgür bıraktı, elbette yaptıklarımızdan da hesap sorması, imtihan etmesi gerekmez mi? Bunu yapmadığı takdir de adaletsizlik, başıbozukluk, sorumsuzluk olacağı çok açıktır.
ÖZGÜRLÜK GÖRECELİ BİR KELİMEDİR VE BİR SINIRI VARDIR. Örneğin siz müzik dinlemesini seviyorsunuzdur. Evinizde çok yüksek sesle müzik dinleyemezsiniz. Çünkü komşunuzu rahatsız ettiğiniz andan itibaren, sizin müzik dinleme özgürlüğünüzün sınırına gelmişsiniz demektir. DEMEK Kİ YAŞADIĞIMIZ HAYATIMIZDA BİLE ÖZGÜRLÜĞÜN BİR SINIRI VARSA, ALLAH IN DA BİZLERİ ÖZGÜR BIRAKMASININ BİR SINIRI, ELBETTE OLMALIDIR.
Allah Ankebut 3. ayetinde de, biz onlardan öncekileri de imtihandan geçirmişizdir der. Elbette Allah, doğruları ortaya çıkaracak, yalancıları da mutlaka ortaya koyacaktır diyerek, birçok ayetinde, aynı konuyu daha açıkça anlatmıştır. Hep söyleriz, İLAHİ ADALET MUTLAKA TECELLİ EDER DERİZ.
KONUYU KISACA ÖZETLERSEK, EVET BİZLER YAŞANTIMIZDA ÖZGÜRÜZ. ÖZGÜRÜZ AMA YAPTIĞIMIZ HER ŞEYDEN, ATTIĞIMIZ HER ADIMDAN DA SORUMLUYUZ. Hatırlayınız Allah bizleri, melekleri aracılığıyla her an kontrol altında tuttuğunu anlatır Kur’an da. Peki neden? Neden kayıt altına alınır yapılanlar? Neden alacağımızı borcumuzu yazarız, kaydederiz? Bir gün hesabını vereceğimiz, ya da alacağımızı tahsil etmek içindir elbette. BİZLERİN YAPTIKLARININ KAYIT ALTINA ALINMASININ NEDENİ DE, YERİ VE ZAMANI GELDİĞİNDE, HESABININ SORULMASI ADINA OLDUĞU ÇOK AÇIKTIR.
SINIRSIZ, KONTROLSÜZ GÜÇ, GÜÇ DEĞİLDİR MANTIĞINDAN YOLA ÇIKARSAK, SINIRSIZ, KONTROLSÜZ ÖZGÜRLÜKTE ASLA OLAMAZ.
Özgürsek, özgürlüğünde bir sınırının, bedelinin, ZORLU BİR İMTİHANIN OLDUĞUNU ASLA UNUTMADAN, sınırı aşmadan, verilen emaneti doğru kullanmalıyız ki, sonunda mükâfata ulaşabilelim.
Saygılarımla
Haluk GÜMÜŞTABAK
Yorumlar
Yorum Gönder